มีรายงานจาก สำนักข่าวอิศรา รายงานว่า มีข่าวยืนยันจากหน่วยงานความมั่นคงไทยว่า นายอาวัง ยะบะ หรือ อาวัง ญาบัต ประธานมารา ปาตานี เสียชีวิตแล้วอย่างสงบ หลังเข้ารักษาอาการป่วยหลายโรคที่โรงพยาบาลในรัฐกลันตัน ประเทศมาเลเซีย
อาวัง ยาบะ มีชื่ออื่นอีกหลายชื่อ เช่น นายแวปะดอ เจ๊ะเต๊ะ หรือ นายอาวัง อับดุลเลาะห์ กาบีร์ เขาเสียชีวิตในวัย 64 ปี เมื่อเวลา 15.30 น. วันเสาร์ที่ 1 ก.พ.68 ที่โรงพยาบาลบาเซปูเตะ รัฐกลันตัน รัฐทางตอนเหนือของมาเลเซียซึ่งอยู่ติดกับสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ของไทย
โดยก่อนหน้านี้ เขาเคยเข้ารับการรักษาอาการป่วยด้วยโรคเบาหวาน มีแผลบริเวณขา ทำให้ต้องล้างแผลเป็นประจำ จนล่าสุดมีหลายโรครุมเร้า กระทั่งเสียชีวิตลง
ครอบครัวของนายอาวัง ได้ประสานเจ้าหน้าที่ในพื้นที่ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อขออนุญาตนำศพของ นายแวปะดอ เจ๊ะเต๊ะ หรือ “อาวัง ยะบะ” กลับมาประกอบพิธีกรรมทางศาสนาอิสลามยังบ้านเกิด ในพื้นที่บ้านบือเจาะ หมู่ 5 ต.สาวอ อ.รือเสาะ จ.นราธิวาส
“อาวัง ญาบัต” หรือ “อาวัง ยาบะ” มีชื่อปรากฏในสื่อไทย และเป็นที่รู้จักในวงกว้าง ในฐานะ “ประธาน มารา ปาตานี” ซึ่งเป็น “องค์กรร่ม” หรือ umbrella organization ของขบวนการที่อ้างอุดมการณ์แบ่งแยกดินแดน 6 กลุ่ม ประกอบด้วย พูโล 3 กลุ่ม (มีทั้งพูโลเก่า พูโลใหม่) บีไอพีพี จีเอ็มไอพี และบีอาร์เอ็น
โดยกลุ่ม “มารา ปาตานี” เป็นองค์กรตัวแทนที่จัดคณะเข้าพูดคุยสันติสุขกับฝ่ายไทยในยุครัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา สมัยแรก เมื่อปี 2558
แต่สำหรับ อาวัง ยาบะ อยู่ในกระบวนการพูดคุยมาตั้งแต่ยุครัฐบาลยิ่งลักษณ์ ชินวัตร ที่มีการเปิดโต๊ะพูดคุยสันติภาพอย่างเปิดเผย เป็นทางการ “บนโต๊ะ” ครั้งแรกของปัญหาชายแดนใต้ เมื่อปี 2556 โดยการพูดคุยครั้งนั้น มีกลุ่มบีอาร์เอ็นเป็นแกนหลัก มีหัวหน้าคณะพูดคุย คือ นายฮัสซัน ตอยิบ หรือ อุสตาซ ฮาซัน ตอยิบ จากบีอาร์เอ็น
โดย นายอาวัง เป็นคนสนิทของอุสตาซฮาซัน และช่วยงานการพูดคุยมาโดยตลอด ก่อนที่โต๊ะพูดคุยจะล้มไปช่วงปลายปี 2556 ต่อเนื่องต้นปี 2557 เนื่องจากโดนกระแสต้นข้อเรียกร้อง 5 ข้อของบีอาร์เอ็น กระทั่งมีการรัฐประหารเมื่อ 22 พ.ค.57
นายอาวัง กลับมาเป็น “ประธานมารา ปาตานี” นำคณะเข้าพูดคุยกับรัฐบาลไทยรอบใหม่ในยุครัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ในปี 2558
อาวัง ยาบะ พำนักอยู่ในมาเลเซีย และมีสายสัมพันธ์ที่ดีกับสันติบาลมาเลเซีย จึงเป็นผู้ประสานงานกับคนในขบวนการแบ่งแยกดินแดนกลุ่มต่างๆ ที่พำนักอยู่ที่นั่ง โดยเชื่อกับกลุ่มที่เคลื่อนไหวอยุ่ในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้ของไทย และมีบทบาทเป็นมือประสานสิบทิศมาโดยตลอด ตั้งแต่เปิดโต๊ะพูดคุยสันติภาพครั้งแรก ในปี 2556 ในรัฐบาลนางสาวยิ่งลักษณ์ และครั้งต่อมาคือ โต๊ะพูดคุยสันติสุข ในรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์
โดยครั้งหลังเขาได้รับแต่งตั้งเป็น ประธานมารา ปาตานี แต่สุดท้ายการพูดคุยก็ล้มไปช่วงก่อนการระบาดของโควิด-19 เพราะตกลงกันไม่ได้เรื่องการกำหนด “พื้นที่ปลอดภัย” รวมถึงมาตรการคุ้มกันและงดดำเนินคดีชั่วคราวสำหรับตัวแทนกลุ่มแบ่งแยกดินแดนที่ได้รับเลือกเป็นคณะทำงานเข้ามาทำกิจกรรมในพื้นที่ประเทศไทย
เมื่อโต๊ะพุดคุยล้มไป ทำให้ตัว นายอาวัง ยาบะ ก็ถูกลดบทบาทลงไปด้วย แม้ต่อมามีการพูดคุยรอบใหม่อีกรอบ ทางบีอาร์เอ็นตั้งคณะพูดคุยชุดใหม่ขึ้นมา นำโดย อุสตาซ หีพนี มะเร๊ะ หรือ นายอณัส อับดุลเราะห์มาน แต่คณะพูดคุยชุดนั้น ซึ่งมี 7 คน ไม่มีชื่อของ นายอาวัง ยาบะ
เป็นที่คาดหมายกันว่า สาเหตุที่นายอาวังไม่มีชื่อปรากฏในคณะพูดคุยรอบที่ผ่านมา เป็นเพราะการปรับเปลี่ยนในขบวนการบีอาร์เอ็น โดยเมื่อใครเคยเปิดตัวเข้าร่วมคณะพูดคุย และออกสื่อแล้ว หากโต๊ะพูดคุยล้ม ก็ต้องลดบทบาทตัวเองลงไป ภาษาความมัึ่นคงเรียกว่า “เบิร์นตัวเอง” เพราะถือว่า “เสียลับ” ไปแล้ว คือตัวตนของบุคคลนั้นไม่เป็นความลับอีกต่อไป ไม่สามารถทำงานต่อสู้กับอำนาจรัฐได้อีก
พล.อ.สำเร็จ ศรีหร่าย อดีตรองแม่ทัพภาคที่ 4 ซึ่งได้รับการยอมรับว่าเป็น “กูรูบีอาร์เอ็น” เคยศึกษาโครงสร้างและเขียนหนังสือเกี่ยวกับบีอาร์เอ็นหลายเล่ม เล่าว่า อาวัง ยาบะ เป็นแกนนำสำคัญของบีอาร์เอ็นตั้งแต่ยุคดั้งเดิม เป็นสายศาสนา เคยเป็นครูสอนศาสนาในโรงเรียนเอกชนสอนศาสนาชื่อดังในพื้นที่ชายแดนใต้ เคยร่วมงานกับ นายสะแปอิง บาซอ อดีตครูใหญ่โรงเรียนธรรมวิทยามูลนิธิ จ.ยะลา ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นผู้นำจิตวิญญาณของบีอาร์เอ็น โดย นายสะแปอิง เสียชีวิตไปเมื่อปี 2560
ก่อน นายอาวัง ยาบะ เสียชีวิต เขาไม่ได้อยู่ในโครงสร้างหลักของบีอาร์เอ็นแล้ว จากความขัดแย้งภายในช่วงก่อนหน้านี้ แต่ยังรู้จักกับแกนนำรายอื่นเป็นการส่วนตัว และให้คำปรึกษากับคณะพุดคุยอยู่บ้าง แต่ช่วงปลายรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ ก่อนการเลือกตั้งปี 2566 โต๊ะพูดคุยก็ล้มไปอีก
พล.อ.สำเร็จ เล่าอีกว่า อาวัง ยาบะ จบการศึกษาจากซาอุดิอาระเบีย ข้ามไปอยู่มาเลเซียนานหลายปีแล้ว โดยประกอบอาชีพค้าขาย ถือว่าเป็นคนมีฐานะ ปลูกบ้านหลังใหญ่อยู่ในมาเลย์และมีครอบครัว มีลูกทำงานที่มาเลเซีย แต่บทบาทในขบวนการเองในระยะหลัง ไม่มีแล้ว เพราะบีอาร์เอ็นปัจจุบันมีการผลัดใบ